علل وندالیسم در نوجوانان و جوانان
وندالیسم یا تخریبگرایی پدیدهای است که امروزه در مناطق شهری به شدت شیوع پیدا کرده است. متاسفانه وندالیسم در ایران هنوز ناشناخته است و تاکنون در زمینه علل پیدایش و راههای پیشگیری از این پدیده مخرب، تحقیق و بررسی صورت نگرفته است. اغلب صاحب‌نظران و محققان، وندالیسم را نوعی بزهکاری جوانان و نوجوانان می‌دانند. البته ممکن است این پدیده در میان دیگر گروه‌های سنی هم مشاهده شود اما به‌طور معمول شیوع آن در میان افرادی است که 10 تا 25 سال سن دارند.
موضوع وندالیسم متنوع و متعدد است و از الگوی خاصی تبعیت نمی‌کند. به طور معمول، اشیا و اموال عمومی بیشتر در معرض تخریب وندال‌ها قرار می‌گیرند. کشورهای غربی اغلب آمار دقیقی از میزان خسارات وارده از وسوی وندال‌ها در اختیار دارند. برای مثال، شرکت اتوبوس‌رانی فرانسه چندی پیش گزارش کرد سالانه پنج هزار شیشه اتوبوس در اثر اعمال «وندالیسم» تخریب می‌شوند. روزنامه لوموند فرانسه در گزارشی، هزینه‌های ناشی از وندالیسم در بخش مخابرات به خصوص تلفن‌های عمومی را تنها در منطقه پاریس، سالانه بیش از 200 میلیون فرانک برآورد کرده است.
علل وندالیسم
اغلب کارشناسان معتقدند که وندالیسم معلول علت واحدی نیست. براساس نظریه «کلارک»، هشت متغیر مستقل و در عین حال وابسته به هم در بروز رفتارهای ناهنجار موثرند. این متغیرها عبارتند از:
1) محیط‌های نخستین تربیتی و تجارب دوران کودکی
2) توارث که این متغیر شامل زیرمجموعه‌هایی از قبیل ضریب هوشی است. بیشتر مجرمان از ضریب هوشی پایین‌تری نسبت به دیگران برخوردارند.
3) شخصیت مجرمان که به شخصیت پرخاشگر، برون‌گرا، عکس‌العملی، ضد جامعه و انتقام‌جو تقسیم می‌شود.
4) وضعیت اجتماعی، اقتصادی و جمعیتی. اغلب وندال‌ها جوان و از جنس مذکرند همچنین دارای تحصیلات پایین هستند. از نظر شغلی غیرماهر و از نظر وضعیت تاهل مجرد و در طبقات فرو دست و پایین جامعه قرار دارند.
5) وضعیت فعلی زندگی بزهکاران و وندال‌ها نشان می‌دهد که آنها در مناطق درون شهر ساکن‌اند و بیشتر در مناطق فقیرنشین زندگی می‌کنند. آنها دارای رفقای بزهکار و منحرف‌اند و به ورزش‌هایی مانند فوتبال علاقه دارند. اجاره‌نشین هستند و در خانه‌های تنگ، کوچک، محدود و حقیر زندگی می‌کنند.
6) این افراد اغلب در محیط‌های تحصیلی درگیر سلسله رفتارهای خشونت‌آمیز‌ند. این عده میل به دارند و دارای تجربه تنبیه بدنی در محیط تحصیلی هستند.
علل وندالیسم در نوجوانان و جوانان
7) شرایط و وضعیت مکانی و موضوعاتی که وندال‌ها نسبت به آنها حساسیت دارند، عبارت است از خیابان‌های خلوت و بدون گشت که پلیس در آن رفت و آمد ندارد.
8) متغیر آخر مربوط به جریان‌های ادراکی، شناختی و انگیزشی است. وندال‌ها اغلب قدرت خطرپذیری پایینی دارند. مساله دیگر آنکه برای اعمال خود توجیه‌پذیری دارند و تصور کیفر پایینی را برای رفتارشان درنظر می‌گیرند. این عده در رفتارهایشان با یک سلسله اختلالات روحی‌روانی و عاطفی دست به گریبان هستند.
رابطه وندالیسم و مشاهده خشونت
در مطالعاتی که «استپنس میر»، «روش‌کافران»، «کلارستون» انجام داده‌اند، به مساله یادگیری و تقلید برخورد می‌کنیم. رفتارهای ستیزه‌جویانه و پرخاشگرانه از جمله وندالیسم مبین تاثیرپذیری از الگوهای فرهنگی آموخته شده و ناشی از مشاهده رفتارهای خشونت بار در جامعه است.
مشاهده خشونت یا مساله احساس اجحاف در سینما و تلویزیون می‌تواند وندال‌ها را تحریک کند. به قول اریک فروم، احساس اجحاف، واکنش فرد نسبت به توزیع غیرمنصفانه و ناعادلانه منابع و امکانات موجود است که خود به خود به خشم، پرخاش‌جویی، پرخاشگری و تنفر می‌انجامد. در حقیقت، وندالیسم از عوارض سرخوردگی، درماندگی و احساس اجحاف است.
تجربه کارشناسان نشان می‌دهد که احساس اجحاف و احساس ناکامی، دو انگیزه مهم در وندالیسم و خرابکاری است. تحقیقی که روی 15 باجه تلفن عمومی در پاریس انجام شد، نشان داد که 90 درصد از تلفن‌هایی که در معرض تخریب وندال‌ها قرار می‌گیرد، تلفن‌هایی هستند که شماره مورد نظر را نمی‌گیرند و سکه را هم می‌خورند.
یکی دیگر از عوامل گرایش وندال‌ها به تخریب را می‌توان به کسب اعتبار و منزلت در گروه به خصوص در میان جوانان نسبت داد. در واقع وندال‌ها با این اعمال می‌خواهند شجاعت خود را به رخ دیگر اعضای گروه بکشند.
یک جمع‌بندی کلی
وندالیسم در مقایسه با دیگر رفتارهای بزهکارانه و مجرمانه از الگویی پیروی می‌کند که دیگر صور و اشکال رفتار کجروانه را دارد. منتها ویژگی‌هایی دارد که آن را از دیگر رفتارهای منحرفانه و کجروانه متمایز می‌سازد. به طور مثال، بیشتر وندال‌ها مذکرند، در گروه‌های سنی جوان قرار دارند، میل به انتقام‌جویی و احساس اجحاف و بیگانگی اجتماعی و سیاسی بالایی دارند و مجموعه این عوامل آنها را به انفصال از نظام ارزش‌های و باورها وا می‌دارد.
در میان تمامی وندال‌ها نوعی اختلال روحی و روانی مانند پرخاشگری، اضطراب و افسردگی مشاهده می‌شود که گاهی به خودکشی منجر می‌شود.
منبع: http://www.salamat.com
